Endoskopija pasa, mačaka i drugih kućnih ljubimaca je minimalno invazivna dijagnostička procedura kojom se vrši pregled unutrašnjih šupljih ograna. Endoskopija se izvodi pomoću optičkog instrumenta koji se naziva endoskop. Postoje dve vrste endoskopa, rigidni i fleksibilni. Fleksibilni endoskop se koristi kod pregleda želuca, jednjaka i debelog creva. Fleksibilni endoskop poseduje savitljivi vrh koji omogućava dobru vizuelizaciju želuca i creva. Rigidni endoskop za razliku od fleksibilnog nema savitljivi vrh, te tako pomoću njega ne može da se pristupi pojedinim delovima organa.
Fleksibilna endoskopija obuhvata:
- Bronhoskopiju (pregled gornjih i donjih vazdušnih puteva, slika 2)
- Gornju endoskopiju ili ezofago-gastro-duodenoskopija (pregled jednjaka, želuca i početnih delova tankih creva, slika 3)
- Kolonoskopiju (pregled debelog creva – kolona, rektuma i cekuma, slika 5)
Rigidna endoskopija obuhvata:
- Cistoskopiju (pregled vaginalnih i mokraćnih kanala)
- Proktoskopiju (pregled rektuma)
- Rinoskopiju (pregled nosne šupljine, slika 4)
Slika 2. Bronhoskopija
Endoskopija predstavlja kompletnu proceduru kojom se dobija kompletna vizuelizacija organa za varenje i prednjih delova respiratornih organa. Pored vizuelizacije, endoskopija omogućava i uzimanje uzoraka za biopsiju iz želuca, creva, nosne šupljine, a takođe uz pomoć endoskopa moguće je odstraniti različita strana tela iz jednjaka i želuca.
Indikacije za bronhoskopiju su hronični kašalj, teško disanje i sumnja na prisustvo stanog tela u gornjim vazdušnim putevima.
Indikacije za gastroskopiju odnosno gornju endoskopiju su hronični gubitak telesne mase, krv u stolici, učestali proliv, dugotrajno povraćanje i prisustvo stranog tela u jednjaku ili želucu.
Slika 3. Gastroskopija
Indikacije za rinoskopiju su krvarenje iz nosa, stalno prisustvo iscedka iz nosa, prisustvo tumora u nosnoj šupljini i prisustvo stranog tela.
Slika 4. Rinoskopija
Indikacije za cistoskopiju su otežano mokrenje i nemogućnost kontrolisanja mokrenja.
Endoskopija kao dijagnostička procedura se izvodi u opštoj anesteziji, a pre samog izvođenja procedure neophodno je da se urade krvne analize. Pored nalaza neophodna je i priprema pacijenta za endoskopiju, a ona se ogleda u tome da pacijentu mora biti uskraćena hrana 12 do 24 časa i voda 8 časova pre izvođenja intervencije.
Endoskopija kao procedura prosečno traje oko 30 minuta i životinja leži na levoj strani.
Slika 5. Kolonoskopija
Upotreba stenta, balon katetera i gastrostoma katetera kod pasa i mačaka
Prilikom endoskopskog pregleda gornjih (rinoskopija i traheoskopija) i donjih (bronhoskopija) disajnih puteva mogu se uočiti različiti poremećaji. Prilikom pregleda gornjih disajnih puteva najčešći problemi koji se javljaju kod pasa i mačaka su:
- Laringealna paraliza,
- Brahiocefalični sindrom, i
- Kolaps traheje
Kolaps traheje (Slika 6.) je problem koji se najčešće javlja kod pasa malih rasa, pre svega jorkširskih terijera, a najčešće ga karakteriše hronično prisutan kašalj i otežano disanje.
Slika 6. A. i B. Kolaps traheje
Dijagnoza se može postaviti na osnovu radiografije, fluoroskopije ili traheoskopije. U našoj ambulanti konačnu dijagnozu uvek postavljamo endoskopskim pregledom. Lečenje zavisi od ozbiljnosti kliničke slike, drugih istovremeno prisutnih zdravstvenih problema, kao i mesta lokalizacije kolapsa traheje. Lečenje se može vršiti medikamentozno antitusicima, redukcijom stresa, regulisanjem telesne težine, izbegavanjem vršenja pritiska na traheju povodcima za šetanje pasa, ali najčešće odmah preporučujemo ugradnju trahealnog stenta čime se dugoročnije rešava zdravstveni problem kod Vašeg psa ili mačke (Slika 7.).
Slika 7. A, B, C, D i E Ugradnja trahealnog stenta
Ugradnja stentova se može vršiti i u drugim luminoznim organima ukoliko postoji poremećaj koji se ne može drugačije zbrinuti. Tako u gastrointestinalnom traktu prilikom gastroezofagoskopije stentovi se najčešće koriste kod poremećaja u jednjaku (Slika 8.). Najčešće se koriste u cilju palijacije inoperabilnih malignih disfagija, ali se mogu koristiti, mada ređe, i u širenju suženih anastomoza, u pokrivanju fistula i u širenju benignih stenoza.
Slika 8. A. Potpuna obstrukcija rastom neoplastičnemase u jednjaku B.Ugradnja stenta kao metoda lečenja stanja prikazanog na slici 8A.
C i D. Striktura jednjaka i ugradnja stenta kao rešenje ovog zdravstvenog poremećaja.
U slučajevima gde postoji stenoza jednjaka i otežana pasaža hrane kroz jednjak prema želudcu, u našoj ambulanti vršimo endoskopsko širenje jednjaka, na ovakvim mestima, sa posebnim balon kateterima. Vrši se dilatacija jednjaka minimalno invanzivnom metodom i na taj način otklanja problem. U koliko problem ne može da se reši balon dilatacijom, tada preporučujemo ugradnju ezofagijalnog stenta. Ove procedure izvodimo kod pasa i mačaka.
Kod takvih stanja gde ne može da se upotrebom balon dilatacije i stentova reši problem pasaže hrane kroz jednjak, tada kod pasa i mačaka radimo gastrostomu sa specijalnim kateterima gde ih endoskopski uvodimo u želudac i i postavljamo tako da hranu vlasnici ubacuju sa spoljašnje strane direktno u želudac. Ova metoda je minimalno invazivna, izvodi se u totalnoj anesteziji i za ljubimca je tada jedini način u prevazilaženju problema u jednjaku Slika 9.).
Slika 9. Gastrostoma